W epoce, kiedy rząd i społeczeństwo polskie tak żywo zajęły się sprawą wychowania fizycznego, nie od rzeczy będzie uprzytomnić sobie pierwsze wysiłki i poczynania u nas na tem polu, które miały miejsce przed 90-ciu laty, dzięki inicjatywie jednostki.
Tak zaczyna się książka dr med. Ludwika Zembrzuskiego, opisującego twórcę pierwszego w Polsce zakładu gimnastyczno-ortopedycznego, - profesora chirurgii Ludwika Bierkowskiego, wydanej w Warszawie w roku 1929.
Oto Ludwik Bierkowski, lekarz dywizyjny w powstaniu 1831 roku, kawaler złotego krzyża Virtuti Militari, następnie profesor chirurgii na Uniwersytecie Jagiellońskim, spostrzegłszy zupełne zaniedbanie w wychowaniu fizycznem naszej młodzieży, powziął myśl założenia w Krakowie szkoły gimnastycznej, czemu dał wyraz w swej broszurze propagandowej. Broszurę swą Bierkowski poświęcił rodzicom "troszczącym się o należyte wychowanie i zdrowie swoich dzieci" pod dewizą:
"Kto stratę zdrowia nauką zakupił,Zbójca, sam w sobie skarb natury złupił" X.W.Ł
Bierkowski zauważył, że współczesne mu pokolenie jest znacznie słabsze od dawniejszych i że pomiędzy wykształceniem i wychowaniem fizycznem brak harmonii. Wytyka, że młodzież przepędza w szkole 4-6 godzin dziennie, tyleż w domu na nauce własnej, co stanowi 10-12 godzin na dobę ćwiczeń umysłowych, tymczasem układ kostny, mięśniowy i naczyniowy pozostają w zupełnem zaniedbaniu. Taki stan rzeczy sprzyja przedwczesnemu dojrzewaniu płciowemu i prowadzi do zgubnych nałogów wśród młodzieży, zwłaszcza szkół publicznych. Natomiast ćwiczenia gimnastyczne rozwijają fizycznie, przyzwyczajają młodzież do porządku, uwagi, cierpliwości i wytrzymałości, oraz uczą zachowania zimnej krwi, energji, stanowczości, równowagi cielesnej i duchowej.
Z broszury Bierkowskiego dowiadujemy się, że Wysoki Senat Rządzący wolnego m. Krakowa, dzięki jego niestrudzonym zabiegom, uchwałą z dn. 13 listopada 1837 r. przeznaczył na zakład gimnastyczny opuszczony od lat wielu były kościół Ś-tej Scholastyki wraz z obszernem podwórzem.
W tym kościele urządzona została staraniem i według projektu Bierkowskiego, pierwsza półoficjalna w Polsce wzorowo zorganizowana szkoła gimnastyczna.
Etat osobowy szkoły był następujący:
1) 7-iu nauczycieli, w tem instruktor (ogólny) 1. nauczyciel atletyki 1. nauczyciel zręczności i równowagi 1. nauczyciel woltyżowania 1. nauczyciel tańca 1. nauczyciel śpiewu 1. nauczyciel pływania 1.
2) Lekarz ( biegły anatom), który powinien być obecnym przy wszystkich ćwiczeniach "dla oceniania i wskazywania do jakiego stopnia nauczyciele z każdym uczniem takowe(t. j. ćwiczenia przyp. sprawozd.) z korzyścią posuwać mogą"
3) Ludzi do posługi 3-ch ( dla sprzątania i utrzymania czystości i porządku), mianowicie 1 stróż i 2 posługaczy.
Wewnętrzne urządzenie tego zakładu wzorowane było na paryskiej szkole gimnastycznej p. Amoros'a. Uczniów przyjmowano w wieku od 8 do 18 lat płci obojga, również takie osobniki, które "mają pokrzywione członki lub stos pacierzowy", przyczem dla nich były osobne godziny na ćwiczenia ortopedyczne.
Kurs w szkole trwał 9 miesięcy, przytem zaczynał się na początku października każdego roku i kończył w ostatnich dniach czerwca następnego roku.
Uczniowie dzieleni byli stosownie do wieku, wzrostu i zdolności fizycznych na oddziały. Podług programu ćwiczenia gimnastyczne miały trwać codziennie 1 godzinę, przytem w zimie-od 12 do 1, latem 6-7 po południu.
Uczniowie opłacali wpis z góry za cały kurs wysokości 100 złp. na machiny, przyrządy, oraz wynagrodzenie personelu. Osoby ćwiczące się w gimnastyce ortopedycznej uiszczały opłaty według osobnej taksy.
Kurs gimnastyki ortopedycznej dla dzieci od lat 6 do 15 rozpoczął się 1 maja 1838 r., a kurs kalistenji, t.j. gimnastyki dla płci żeńskiej - 2 maja tegoż roku.
Bierkowski sam objął przewodnictwo szkoły, jak twierdził, " z miłości ku własnemu synowi, któremu pragnąłby dać najlepsze umysłowe i fizyczne wychowanie"
Nie dane było Bierkowskiemu wykonać jego planów w całej pełni. Dzięki wszak posiewowi przez niego rzuconemu, mógł powstać i tak pięknie się rozwinąć, przy pomocy społeczeństwa, znany wszystkim park krakowski Henryka Jordana.
-wykorzystano tekst książki:
"Profesor Ludwik Bierkowski jako twórca pierwszego w Polsce Zakładu Gimnastyczno - Ortopedycznego" - dr med. Ludwika Zembrzuskiego - 1929 r. Warszawa.
"Kilka słów o ważności, potrzebie i użytku gimnastyki" - Ludwik Bierkowski - 1837 r.
- gimnastykę i dyetę proponowała też przyrodo-lecznica prof. Apolinarego Tarnawskiego ( Kosów- za Kołomyją w Galicji, dziś Ukraina 1891-1939) - przyp. Pilates z Głową za Muzeum Emigracji w Gdyni
